ถ้านึกถึงข้าวยำ  “คุณยายประไพ” ย้อนกลับไปเมื่อ 50 ปีก่อน ร้านเก่าๆแบบสไตล์บ้านบ้าน ด้านหน้าโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ คนรุ่นเก่าๆคงจดจำขึ้นในรสชาติข้าวยำคุณยายได้ดี เนื่องจากว่าในแถวปักษ์ใต้ ส่วนใหญ่ที่เดินทางมาหาหมอและมาเยี่ยมคนไข้ที่โรงพยาบาลฯ มักจะซื้อใส่หอใบตองไปรับประทานกัน ยุคนั้น เนื่องจากว่าเป็นอาหารท้องถิ่นหาทานง่าย จนกลายเป็นของกินยามเช้าที่นิยมเลือกทานกันในแถวปักษ์ใต้

ด้วยมนต์เสน่ห์ “ข้าวยำปักษ์ใต้” ที่เลือกใช้ส่วนผสมผัก กุ้ง ปลาในท้องถิ่นจากท้องทะเลใต้มาใช้ ล้วนแต่สร้างคุณค่าทางอาหารสูง ทั้งผักสมุนไพรไทยในแต่ละท้องถิ่น กุ้งป่น และน้ำบูดู (ต้นตำรับจากอ.สายบุรี จ.ปัตตานี) เคี่ยวจนเหลวส่งกลิ่นหอมชวนชิม หรือจะเลือกทานกับไข่ต้ม หรือไก่ทอดหาดใหญ่ สร้างความเอร็ดอร่อยแก่นักชิม
   
หลังจาก “คุณยายประไพ” ย่างเข้าสู่วัยชราวัย 85 ปี ได้เปลี่ยนมือให้ลูกๆหลานๆได้สานต่อศาสตร์การทำอาหาร “ข้าวยำ” ปล่อยมือให้ลูกๆ จนกลายเป็นมรดกตกทอดมาสู่ครอบครัว วันนี้ทายาทรุ่นสอง ในฐานะเป็นหลานของคุณยายประไพ อย่าง “น้องอาร์ม-พิชญาทร รอดคล้าย” สายเลือดปักษ์ใต้ ที่ไม่ยอมให้มรดกอาหารท้องถิ่น ที่คุณสร้างเคยก่อร่าง สร้างตัวกับครอบครัว ได้หายไป จึงได้ช่วยคุณแม่สานต่อ “ข้าวยำยายประไพ”
    
ด้วยการมาทำเป็น homemade ขนาดเล็ก ย่านปทุมธานี เพื่อให้ชาวกรุงได้ทาน “ข้าวยำสูตรดั่งเดิมคุณยาย”  เริ่มเปิดมา 6 ปี ตอนนี้เริ่มเป็นที่รู้จักกันกว้างขึ้น เนื่องจากลูกค้าที่เคยมารับประทานแล้ว เกิดความประทับใจในอาหารใต้ จึงบอกต่อแบบปากต่อปาก ให้เพื่อนๆ คนสนิทลองทานกัน อีกทั้ง เคยออกรายการเผยแพร่วัฒนธรรมท้องถิ่น จึงเริ่มเป็นที่รู้จักกันมากขึ้น
    
“อาร์ม-พิชญาทร” เล่าว่า โดยส่วนตนกำลังศึกษาต่อปริญญาโท ด้านวิศวกรรมสิ่งแวดล้อม ยามว่างจะมาช่วยคุณแม่ขายข้าวยำกัน เพราะว่าไม่อยากให้ของดีปักษ์ใต้ ที่คุณยายมอบให้มาต้องสูญหายไป ซึ่งศาสตร์การทำข้าวยำ ไม่ได้ซับซ้อนมาก แต่ต้องมีเทคนิคการทำอาหาร อย่างการทำน้ำบูดู ต้องใช้เตาถ่านแบบโบราณ เคี่ยวน้ำให้ข้น (ใช้วิธีต้มแบบโบราณ) แต่ต้องเลือกใช้บูดูจากต้นตำรับอ.สายบุรี เพราะที่อำเภอแห่งนี้ขึ้นชื่อ เลือกปลาที่ดีมาทำ รวมถึง การทำหมวดข้าวยำ (เครื่องปรุง) จะใช้มะพร้าวแห้งชั้นดี ปลาป่นใช้ปลาทู ส่วนผัก จะใช้ผักท้องถิ่นใต้แบบสดๆ ปลอดสารพิษ เนื่องจากคนรุ่นใหม่ จะนิยมเลือกรับประทานผักที่ถูกหลักอนามัย ไร้สารตกค้าง จึงทำให้มีคุณค่าทางอาหารสูง
    
ยิ่งยุคปัจจุบัน การบริโภคอาหารที่เลือกใช้สมุนไพรไทยเป็นส่วนผสม แนวโน้มได้รับความนิยมสูง ยิ่งส่งผลดีต่อข้าวยำปักษ์ใต้ ที่มีส่วนผสมผักสมุนไพรล้วนๆ ตอบโจทย์ผู้บริโภคที่ใส่ใจสุขภาพได้อย่างดี และสามารถทานอาหารเป็นยา ที่มีผลดีต่อร่างกาย ทางร้านได้จัดเป็นแพ็คขายเป็นกล่อง พร้อมข้าวไรซ์เบอร์รี่ มีกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์
    
ล่าสุดได้มาร่วมออกงานฉลองต้มยำกุ้ง-เคบายา มรดกวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ที่กรุงเทพฯ อย่างน้อยเป็นการเผยแพร่ “ข้าวยำปักษ์ใต้” อาหารท้องถิ่นให้รู้จักกันกว้างขึ้น เนื่องจากเป็นภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมการทำอาหารของชาวใต้ที่มีมายาวนาน ให้อยู่คู่สังคมคนท้องถิ่นใต้ไปอีกยาวนาน